Hoe bevorderen we duurzaamheid?
“Het gebroken ruitje in het gebouw van de duurzaamheid” werd op de dag van Duurzaamheid, 10 oktober 2014, gepubliceerd op onze vorige site; stichtingklean.nl. Het werd het meest gedeelde en geciteerde stuk over zwerfafval. Meer dan 300 mensen ondertekenden dit artikel spontaan, waaronder meerdere mensen die zelf in de Duurzame 100 stonden. Een aantal nationale kranten namen het over, zo ook een aantal tijdschriften. Het congres van Nederland Schoon opende dat jaar met een quote uit dit artikel.
Ze zijn weer bekend, de honderd duurzame koplopers van Nederland. Net als andere jaren zijn de uitverkorenen stuk voor stuk intelligente, daadkrachtige mensen. Met veel passie en overgave storten ze zich op de grote problemen waar onze wereld voor staat. Zonder hen zou de wereld er veel slechter aan toe zijn.
Toch wil het met de duurzaamheid in Nederland nog niet echt vlotten. Iedere keer als ik naar de supermarkt fiets, zie ik op de parkeerplaatsen door de auto’s het asfalt niet meer. In de supermarkt is er maar een klein hoekje met biologisch vlees tegenover meterslange schappen met industrieel vlees. Bij elk product staat het duidelijkst aangegeven hoe belastend het is voor de portemonnee. Hoe belastend het is voor de Aarde wordt niet eens vermeld.
Tijdens de People’s Climate March was ik uitgenodigd om in Haarlem en in Amsterdam te spreken. In Haarlem stond ik voor een groepje van 30 mensen, in Amsterdam-Noord op het Mosplein voor 50. Uiteindelijk wandelden in Amsterdam ca. 4000 mensen vanuit heel Nederland één kilometer voor een betere wereld terwijl er diezelfde dag in diezelfde stad 65.000 mensen 16 kilometer hadden hardgelopen voor een medaille, de Dam tot Dam loop.
Nee, ondanks al die geweldige inspanningen van de duurzame toppers gaat het nog steeds erg langzaam. Wel steeds beter, maar erg langzaam.
Hoe komt dat nu en hoe bevorderen we duurzaamheid dan wel?
In mei 2014 overleed Wubbo Ockels. In zijn laatste brief riep hij op om het geloof in de mensheid te herstellen. Hij wilde er zelfs een echte religie van maken, Humanity, met nieuwe rituelen en eigen symbolen. Daarmee sloeg hij de spijker op z’n kop. De reden dat er 65.000 mensen meedoen aan de Dam tot Damloop is omdat je dagelijks mensen ziet hardlopen. Je ziet ze iets doen! En als je met ze praat, dan blijken het energieke en vrolijke daadkrachtige mensen te zijn. Dat werkt aanstekelijk en voor je het weet loop jij ook in zo’n veel te flitsend sportpakje te hijgen. Ondanks de spierpijn, ondanks dat je het alleen doet, voel je je verbonden met al die duizenden die dit ook doen. Maar duurzame mensen hebben geen ritueel, je ziet ze buiten nooit duurzaam doen.
De Duurzame 100
De tweede reden is dat tot nu toe niemand uit de duurzame top 100 zich bezig lijkt te houden met het thema dat echt het verschil gaat maken. In de hele bijlage van de duurzame top honderd van 2014 wordt dit thema nergens genoemd. Nu weet ik toevallig dat Joost Huijsing, Jeroen Dagevos, Maria Westerbos en Merijn Everaarts wel degelijk zich inspannen om dit thema op de duurzame kaart te krijgen, maar de jury van de duurzame 100 vond dit blijkbaar niet noemenswaardig.
Voordat ik ga noemen wat dat thema is, eerst even dit:
Einde jaren 80 van de vorige eeuw had New York te kampen met steeds verder oplopende criminaliteit. Op de top van de golf had the Big Apple te kampen met 2000 moorden en 600.000 geweldsmisdrijven in één jaar tijd. Maar in 1990 dook die alsmaar stijgende geweldscurve ineens steil omlaag. In het boek ‘The Tipping Point’ van Malcolm Gladwell wordt helder uitgelegd hoe dit kon gebeuren.
Het gebroken ruitje
Eind jaren 80 werd er in New York een nieuwe commissaris van de metro benoemd die als taak kreeg het ondergrondse vervoer weer veilig te maken. De metro was in die tijd zo onveilig dat je voor gek werd versleten als je een retourtje kocht. Hem werd geadviseerd om zich vooral te richten op de zware geweldsmisdrijven. Wat deed de beste man? Hij ging de graffiti aanpakken. Hoon was zijn deel.
Iets later werd er bij de politie een andere commissaris aangesteld. Hem werd verteld zich te richten op de vele moorden in de stad. Ook hij was eigenwijs en richtte al zijn pijlen op het zwartrijden.
Waarom pakten beide mannen niet de echte grote problemen, maar juist die kleine peanuts-vergrijpen aan? Ze waren aanhangers van de ‘Broken Windows’-theorie:
De ‘Broken Windows’-theorie: als er in een buurt een leegstaand gebouw is en daarvan wordt één ruitje kapot gegooid, dan zal het niet lang duren of alle ruitjes zijn aan diggelen gegooid als het eerste niet gerepareerd wordt. Dat gebouw zendt een gevoel van onveiligheid naar de buurt uit. Al snel zal de buurt last krijgen van steeds ergere criminaliteit.
Het effect van het aanpakken van graffiti en zwartrijden: In één jaar tijd halveerde het aantal moorden, en de hoeveelheid geweldsmisdrijven daalde zelfs met bijna 70%.
// Edit 21 september 2019: Na het lezen van ‘Hoofdstuk 16: Theedrinken met terroristen’ uit het boek ‘De meeste mensen deugen’. van Rutger Bregman blijkt dat het terugdringen van de criminaliteit niet volledig is toe te schrijven doordat men ruitjes ging repareren. Dit is eerder toe te schrijven aan een reeds dalende trend. Wel startte de politie een klopjacht op de ‘stenen gooiers’ en zelfs op mensen die alleen maar naar ‘stenen’ keken. De politie van New York paste de Broken Windows Theory dus verkeerd toe. Tot grote ontsteltenis van George Kelling, een van de auteurs van de ‘Broken Windows’-theorie. Ook ik zie nu dat mensen die door dit stuk geïnspireerd zijn, de ‘gebroken ruitjes theorie’ verkeerd toepassen. Ze houden een ‘klopjacht’ , en dan nog niet eens op de stenengooiers, maar op de steenfabrieken.//
Ook de duurzame wereld die wij met z’n allen nastreven kent een ‘broken window’ en dat is zwerfafval. Zolang wij blijven gedogen dat onze straat, onze stad, ons land, onze wereld als een prullenbak gebruikt mag worden, zullen we nooit in staat zijn die grote duurzame uitdagingen het hoofd te bieden.
En juist zwerfafval biedt een prachtig mogelijkheid om de duurzame man, vrouw en kind een ritueel te geven: raak één keer per dag de aarde aan, om haar te bedanken voor de lucht die je inademt, haar water dat je drinkt, haar voedsel dat je eet, haar kleren die je draagt. Het komt allemaal van de aarde. En als je dan toch daar beneden bent met je hand, raap dan één stuk zwerfafval op.
Doe dit vooral als je gezien wordt, het liefst als je met je collega’s een ommetje maakt, en doe het met een vrolijk blij gezicht. Als er geen getuigen zijn, maak dan een #zwerfie!
Bovendien is het opruimen van zwerfafval het enige dat echt milieuvriendelijk is! Laatst reed ik achter een bus met daarop in grote letters: “Dit is een milieuvriendelijke bus”, onzin natuurlijk. Bedoeld wordt dat de bus minder vervuilend is dan zijn fossiele broertje. Vervuilen doet zo’n bus nog steeds. Het zelfde geldt voor zonne-energie, duurzame geproduceerde kleding, vegetarisch vleesch, treinen, ja zelfs fietsen. Alles is nog steeds milieubelastend. Vaak veel beter dan wat we eerst hadden, maar toch. Alleen het opruimen van zwerfafval is wat echt een positieve impact heeft op onze wereld.
Eén stukje!
Stel nu eens dat maar een kwart van de mensen dit in Nederland zou doen; één stukje per dag opruimen, al na drie dagen zullen we naar zwerfafval moeten zoeken, goed zoeken! Door één stukje per dag op te ruimen.
Wat zal dit met het geloof van mensen doen? Nu gelooft bijna iedereen: “Wat ik kan doen, is een druppel op de gloeiende plaat, dus doe ik maar niets.” Zal dit niet 180º omdraaien? Oké, je bent nog steeds een druppel, maar je beseft ook dat een oceaan alleen kan bestaan bij de gratie van druppels! Druppels die met elkaar verbonden zijn.
Als wij Nederland verlossen van zwerfafval door één stukje per dag op te rapen, wat zal dat betekenen voor de volgende gedachten die veel mensen hebben:
‘Ach, dat ene ritje met de auto naar de supermarkt zal het broeikaseffect niet beëindigen.’
‘Dat ene product van die foute producent dat ik koop, maakt geen enkel verschil.’
‘Mijn karbonaadje laten staan zal niets aan de vleesindustrie veranderen.’
Al die smoesjes om maar niets te doen zullen we onschadelijk hebben gemaakt.
De toevoer vanuit Nederland naar de Plastic Soep zal nagenoeg gestopt zijn. Zwerfafval levert de grootste bijdrage aan die soep die wij letterlijk op het bordje van volgende generaties leggen.
Ik raap dagelijks zwerfafval en ken inmiddels veel mensen die het ook zijn gaan doen. Niet uit frustratie, niet uit ergernis, maar uit dankbaarheid. Ik en al die mensen voelen zich zich meer verbonden met de mensheid en de wereld sinds we dit zijn gaan doen. Het heeft ons leven verrijkt.
Ik nodig jou uit om ook mee te gaan doen.
Raap één keer per dag een stuk zwerfafval op en je zult verbaasd zijn wat dit met je doet, en nog meer wat dit betekent voor een duurzame wereld. Om dit idee wereldkundig te maken zijn we gestart met Plastic Madonna. Een project om de grootste denkfout die wij mensen maken recht te zetten.
Opgeruimde groet,
Peter Smith
de Zwerfielosoof
Wil jij deze brief ondertekenen, mail me je naam en ik zet hem hierbij.
Sluit je aan bij deze mensen:
Maurits Groen, Louise Vet, Hij Die Graag Genoemd Wil Worden, Joos Ockels, Jelka van Houten, Dolf Jansen, Pepijn van Halderen, Nienke de la Rive Box, Jeroen Dagevos, Maria Westerbos, Joost Huijsing, Rogier Hörchner, Anne van Dalen, Desiree Rosier, Henk Vrugt, Peter Siegel, Leo Peeters, Saskia Enderle, Maria Koijck, Esther Klijn, Angelique Hop, Barbara Brandt, Else Boutkan, René Rövekamp, Liedewij de Graaf, Rob Koops, Lonneke Crusio, Ellen van den Bosch, Ludo Ansems, Danielle Hutter, Sonja van Vuren, 21%vanNederland, Gerard Theuns, Desiree Paalvast, Jaqueline Dekker, Joost Elffers, Peter de Kock, Joe Rooderkerken, Nico Schoen, Dick de Vos, Peter Koeman, Indira Bart, Martin Middel, Jan Kinds, Liesbeth vd Berg, Jeanine Schaart, Ferna, Jalink, Lajla van Amstel, Coraline Baksteen-Kleinjan, Jan van der Laan, Monique Stamsnijder, Cees den Hartog, Anneke Heugens, Joe Rooderkerken, Gepke Andringha, Mischa Tamara Zondervan, Chris Vooijs, Anouk Kraster, Petra Wermink-Vos, Karin Boersma, Hanny Leijten, Elies de Jong, Rob Alberts, N.B. van Leuven, Herman L’Allemand, Sandra Vervoort, Karlien Crom, Monique Sparla, Deborah Landman, Sjoukje Dijkstra, Yolanda Verburg, EdamVolendamSchoon, Ramon Buijs, Erik van der Veer, Nel Kersbergen, Carolien de Zwart, Frank van der Vorst, Lotte Enting, Merel Hemstede, Pascha Komttebed, Liesbeth van Schijndel, Margreet Verboom, Dick Verboom, Joke Meijer, Carijn Beumer, Els Bauweleers, Kim Deutekom, Gijs van Beuzekom, Nettie Klompsma, Olof Fredrikze, Ton Oomen, Eric Decaluwe, Eva Orta, Astrid Horward, Robert van Asten, Caroline Denijs, Evalien Rengers, Selma Schepel, Chela Chen, Eva Oomen, Anica van Staa, Francis van Staa, Jan-Willem Westendorp, Anja Voskuil, Natasja Borggreven, Mirjam Sjouke, Jos G P Noordhuizen, Rian van Gompel, Rob Tuinstra, Rene Valk, Liesbeth Caron, Sabrina Brandt, Sent G. Wierda, Gerdie Derking, Ria Gelens, Cathy Spaargaren, Marleen Sijpestijn, Agnes Jansens, Anne Reijnders, Ad Hessels, HJL Custers, Hans van der Togt, Ingeborg Kooiman, Jan Willem de Graaf, John de Hollander, Plastic Free Tuesday, Frans van Zijderveld, Leni Dominicus, Eva Eistert, Anetta Eilander, Wiebeke Rondeel, Anja Ijpelaar, Ann Cardinael, Danny Honig, Tineke Molenaar, Pauline Schueler, Trijnie Bakker, Anna Schoen, Marjon Lahun Chicchan, Gijsbert H. Hoogerkamp, Nicola Romme, Hellen Scheffers, Rob Kleyweg, Leonie Smulders, Jurgen Suurmeijer, Marianne Peltenburg, Inge Klijsen, Job Langbroek, Petra Prins, Ghislaine Lindeboom, Sandra F. de Jong, Wils van de Ven, Ellen Segeren, De Zaanse Schonen: Jeanine Schaart, Margriet Hoorn, Marion van Baak en Wieke Hart. Verder Martin Pronk, Thijs Wetemans, Nathalie Kuipers, Bas van Lier, Evelien Philippa, Nino Ritchi, Gea Korpel-Beskers, Joep van Ginderen, Ton Griffioen, Roelf Pijpker, Nynke Rinzema, Erik Vanhuylenbrouck, Sarah de Bas, Jan Schrik, Sipke Horsten, Albert Michel Groen, Kristine Nuberg, Maaike Wierda, Kees Sparreboom, Greetje Kieboom, Margot Loorbach, Jeanne van der Horst, Liane Morsink, Erwin Polderman, de BetereWereld, Ellen Massaro, Martine Kamp, Susan Das, Mary Kelder, Jos van Baarsen, Paula Boin, Marc Vos, Aukje Nauta, Pieter Hovekamp, Saskia Overal, Leo Wesdijk, Marjolijn Wesdijk, Anna Bol, Carmen Snip, Lizet Kraal, Annemarie Westhoff, Henk Spee, Kam Cameron, Francine Bielders, Martin de Kwant, Anita Galgenbeld, Marnie Wouters, Else Meerman, Jennifer Kerkvliet, Edith van Gameren, Mila van Wissen, Jasmina Milojkovic, Elynja Koppe, Leo Willemse, Helga Bouwman, Marleen Kolen, Cynthia Foekema, Truus Vegter, Ingrid Wells, Peter Kruijt, Lenneke de Wit, Jac Rongen, Jedidja de Kat, Kim Bunt, Froukje Anne Karsten, Janneke van Gelder, Pleuni Kelderhuis, Paulien Morsch, Ella Launspach, Ben Nas, Guus Beugelink, Irene Spanjerberg, Jan Tolhuijsen, Elles Pijnenburg, Eva Rood, Steven Vromman, Jeanette Schuijt, Pieter Hovenkamp, Walter Tuerlings, Remco Bliekendaal, Paola van Iersel, Jan ten Cate, Mieneke de Vaas, Christy ter Braak, Roos Wolfs, Cynthia Jagtman, Mieke Boin, Lucienne van Rooyen, Hans Boin, Blaine Bradley, Louise van der Stok, Anita Neuman, Sanne Loijens, Geral Overbeek, Willy van Veen, Janpeter Eilander, Michael Hollander, Saskia Bosma, Cas Renooij, Jeanette Schuijt, Sanne Smith, Anne-karien van den Heuvel, Heidi Kuitert, Henk Roosink, Guus ten Bosch, Josien van der Feltz, Ans Uiterwijk, Elma Biekmann, Margot Faber, Petra Koelewijn, Jantien van der Hout, Piet Driessen, Vera Bánki, Jorgen van Rijn, Stijn Berends, Annette Schalkers, Ilia van Lodde, Liesbeth Bos, Maaike Ijpelaar (Miss GarBitch), Vera Steenhart (Hartzaken), Annemiek van der Velde, Ingeborg Haalboom, Ronald de Vries, Mientje den Boer, Anneke Claessens, Sandy Heger, Lois Sikora, Marian van der Meer, Rob Haster, Yolanda Yalcin, Anita Smulders, Pieta Schalkers, Marjolein Stromeier, Wendela Waller, Donate Gerdes, Karin Windhorst, Annerie Dijks, Marike Brand, Tonia Koblens-Vrind, Els Weeda, Sandra Dolk, Molly Vingerhoets, Sybren Miedema, Hanneke Kijlstra, Petra Ronda, Laurence Decraene, Eva Vroom, Laurens van Woerkom, Marieke Grosjaen, Anneke Wijn, Annemiek van Grinsven, Petra Nobel, Damiaan Messing, Marilene Vermeulen, Cathrien van Engelen, Dick van de Lagemaat, Jan Willem Elffers, Jetske van der Wal, Corinne Luijk,Louis Zandbergen, Lindemarie Jongste, Merel Werner, Emilie Opdam-Wahlen, Elles de Jong, Pauline Klaassen, Hilde van Caspel, Arjan Geluk, Luuk Dinjens, Marco de Vries, Jeanet Vermeer, Vesna Dragojevic, Andjelko Marjanovic, Silvia Oosterom, Edwin Grooters, Birgit Caminada, Jessica Jansen, Monique Zuidwijk, Annelies Rebel, Anne Bos, Sjaak van der Woude, AlieWieke Huisman, Linda van Roon, Linda de Groot, Marjon Beukring, Ingrid Greitemann, Evelyn Rietveld, Henk Prins, Petra Wiel, Harry Vahl, Dion Nijskens, Barbro Gulikers, Irma Beumer, Stella van der Meulen, Bärbel Bukowski, Agnes Janssens ecokunstenaar, Anja IJpelaar, Marieke Raat, Dieuwke van Rossen, Conny van der Slot, Maria Corpeleijn, Guya Vos, Arnoud Boerwinkel, Emile van Essen, Ymie Geertsma-Brandsma, Laure Meijer, Jedidja de Kat, Marisha Maas, Monique Zonneveld, Peter van der Sman, Else-Barbara Bos, Chara Marchand, Dirk Sybenga, Marjan Hustinx, Jeannette Weijters, Sonja Boin, Gerrit Kruimink, Maarten Fijnaut, Frank de Laat, Jennifer Kerkvliet, Walter Tuerlings, Pieter le Clercq, Nel Groot, Jacqueline Dekker-Koenders, Marloes Duyker, Ingeborg van Zandvoort, Frank de Laat, Bärbel Bukowski, Sybren Miedema, Walter Tuerlings,
en jij? (mail me je naam en ik zet hem hierbij)
Trackbacks/Pingbacks