Interview door Laura Vegter. 29 augustus 2018
Je wilt bijdragen aan een mooie planeet, maar bij de woorden ‘HET MILIEU’, ‘klimaatverandering’ en ‘plastic soep’, wordt het je zwaar te moede. Entrée Peter Smith, die met zijn no-nonsense aanpak ‘Klagen Loont Echt Absoluut Niet’ een verfrissend weerwoord biedt tegen klimaatdepressie. ‘Dagelijks iets kleins doen, is de grootste kracht van deze planeet.’
Op de première van Albatross legde ik mijn hamvraag (‘Hoe wordt je een groene pionier’) voor aan twee inspirerende mannen. Dankzij mijn sprong in het diepe maakte ik naast regisseur Chris Jordan kennis met Peter Smith van KLEAN en zijn opbeurende boodschap. Hoe we die onvoorstelbare plastic soep zelf kunnen aanpakken door een minimale inspanning: dagelijks minstens één stukje zwerfafval oprapen.
Tijd voor een vervolgafspraak! Waarin Peter uitlegt hoe hij in zijn persoonlijke leven de kracht van een minieme verandering ontdekte. Hoe hij de wereldverbeteraar in zichzelf ontdekte en een list leende van Odysseus.
Met dank aan de buurman
‘Klagen is eigenlijk een soort zwerfafval in je hoofd, een energiezuiger. Toen ik in een arbeidersbuurt in Amsterdam Noord ging wonen, kreeg ik het al snel aan de stok met mijn buurman. Keiharde muziek, ronkende motor voor de deur, valse hond in de buurt van mijn kinderen… Iedere keer stond ik weer voor zijn deur om verhaal te halen. Waarop ik de volle lading kreeg. Zo ging het van kwaad tot erger. Op een gegeven moment ontplofte ik, het scheelde niet veel of we gingen op de vuist. Toen nam ik me voor iets heel simpels te proberen wat ik nog niet eerder had gedaan.
Ik besloot voor de verandering mijn mond eens te houden, gewoon een kwartier naar hem te luisteren. Er gebeurde een klein wonder: de vuisten die grof gezegd eerst de tanden uit elkaars bek wilden slaan, konden elkaar na een kwartier de hand schudden. Ik kreeg begrip voor zijn perspectief en leerde bovendien een belangrijke les: iets kleins doen heeft wel zin. Dit inzicht legde de basis voor een stichting met de naam KLEAN: Klagen Loont Echt Absoluut Niet.’
Een wereldverbeteraar?!
Een ander markeerpunt leidde tot het uitbouwen van KLEAN. ‘Mijn bedrijf als fotograaf liep niet meer zo lekker. Ik kreeg een test aangeboden om op zoek te gaan naar mijn passie. Er kwam uit dat ik het belangrijk vind om de wereld te verbeteren. Dat verbaasde mij. Wereldverbeteraars zijn toch grote goden, met veel charisma? Dat zijn etiketten die ik als simpel fotograafje niet op mezelf plakte.
Toch resoneerde er iets. Het besef dat de Aarde een unieke, prachtige plek in het universum is, emotioneert mij. Ik wil van betekenis zijn en iets voor de toekomst van mijn kinderen doen.’
Ik stond al bekend als die meneer die zwerfafval opruimt. Ik kwam er in 2010 achter dat zwerfafval een erger probleem is dan we denken. Het is niet alleen een esthetische kwestie. Doordat het zo licht is, een van de eigenschappen die plastic zo populair maakt, waait het heel makkelijk in het water. Zo levert het een van de grootste bijdragen aan de plastic soep. Ik was ervan overtuigd dat dit plastic zijn weg vond naar de voedselketen. Het duurde nog tot 2013 voordat hier wetenschappelijk bewijs voor kwam.’
Be the change
‘Het echte probleem van zwerfafval is dat het te makkelijk is op te lossen! Iedereen die ik tegenkom is best bereid om één stukje per dag op te rapen als dit toekomstige generaties ten goede komt. Stel dat iedereen de volgende NL Alertkrijgt: “Vanavond krijg je geen eten als je geen stukje zwerfafval hebt opgeraapt.” Dan breekt de pleuris uit: er ligt niet genoeg voor iedereen! Als 25 procent van de bevolking dagelijks iets opruimt, is heel Nederland schoon.
Deze boodschap krijg ik nauwelijks tussen de oren bij Greenpeace. Zij willen Coca Cola als grote boosdoener aan de schandpaal nagelen, vanwege hun weerstand tegen de invoering van statiegeld op plastic flesjes. Mijn insteek is: neem zelf verantwoordelijkheid om het goede te doen. Verzet roept alleen verzet op, zo liet ook de burenruzie zien.
Zoals Socrates zegt: “The secret of change is to focus all of your energy, not on fighting the old, but on building the new.” Ook Ghandi inspireert mij met zijn uitspraak: “Be the change you want to see in the world.”‘
Nieuw ‘Paard van Troje’
‘Het begrip “duurzaamheid” schrikt veel mensen af. Psychologische fenomenen als ‘aangeleerde hulpeloosheid’ en “active information avoidance” dragen daar aan bij. Om mensen toch te betrekken, gebruik ik de tactiek die Odysseus gebruikte om de Trojanen naar buiten te lokken. Met enorme kunstwerken van plastic zwerfafval in de openbare ruimte prikkel ik de nieuwsgierigheid.
Mijn wereldbol die op verschillende plekken in het water dobberde, trok meer media aandacht dan ik had verwacht. Eerder bleven de poorten van de media dicht. De list van Odysseus blijkt ook in onze tijd nog te werken.
Mijn huidige project is Plastic Madonna, een twaalf meter groot beeld van een moeder die borstvoeding geeft, gemaakt van gerecycled plastic zwerfafval. Actrice Thekla Reuten heeft hier met haar eigen baby model voor gestaan. Je ziet niet dat het beeld van zwerfafval gemaakt is, net zoals je niet ziet dat plastic in de voedselketen terecht komt.’
Power of one
‘Eigenlijk gaat het mij met KLEAN niet om plastic. Het gaat om het geloof in jezelf. Daarom heb ik het project Plastic Madonna ook een andere naam gegeven: The power of one. De kracht van één, jij kan het verschil maken.
De aanpak van zwerfafval leent zich uitstekend om dat te bewijzen! Dagelijks iets kleins doen waarvan je denkt dat het geen verschil maakt, is de grootste kracht van deze planeet. De grootste bedreiging is mijns inziens dat mensen het omgekeerde geloven: ‘Dat kleine beetje dat ik doe, is te klein om het verschil te maken.’ Door die denkfout doen mensen soms iets kleins slechts, zoals iets op straat gooien.
Nog veel meer mensen lopen dagelijks langs zwerfafval terwijl ze denken: één stukje oprapen heeft geen zin. Ze doen niets. Mijn motto is: “Niet niets doen.” Dat is voor mijn gevoel de sleutel. Einstein zei al: “De wereld vergaat niet door mensen die slecht doen, maar door mensen die er naar kijken en niets doen.” Als we dat aan onze kinderen meegeven, gaan we een prachtige toekomst tegemoet.
Mijn vlinderslag wordt een orkaan. Mochten mensen deze kracht gaan inzetten, dan kon ik wel eens de Nobelprijs voor milieu krijgen. Moet deze prijs nog wel even in het leven geroepen worden!’
Power of one: Doe Het Zelf tips!
Ook geïnspireerd door de kracht van elke dag iets heel kleins doen? Hier volgen de tips van Peter:
- Kijk vrolijk terwijl je zwerfafval opraapt. Erger je niet aan de weggooier, focus op het feit dat je een goede daad doet voor een ander!
- Doe je goede daad openlijk in plaats van heimelijk. Hoe vaker mensen iemand iets zien opruimen, hoe normaler het wordt.
- Een stukje per dag is al genoeg! Trek je erop uit met vuilniszak en prikstok, krijg je minder snel navolging. Je versterkt het idee dat je veel moet doen en dus dat een klein beetje doen niet helpt.
- Maak en post een ‘zwerfie’ van je daad. Velen gingen je voor, de term ‘zwerfie’ is gemunt door KLEAN en staat inmiddels in de Dikke van Dale!
Meer weten
Dit interview is eerder verschenen op Naar de Aarde.
Op deze blog laten pioniers ons zien hoe je je kunt inzetten voor een duurzamere wereld door je hart te volgen.
Ik ga te rade bij Nederlandse ‘Earthkeepers’ – pioniers die een nieuwe manier van leven creëren in harmonie met de aarde.
Hun ervaringen bieden ons inspiratie, bemoediging en handvatten om zelf de sprong te wagen: naar een leven in verbinding met de natuur.
Afbeeldingen: © Peter Smith
Recente reacties